خمیدگی غیر طبیعی ستون مهره ها ( اسکولیوز)

تعریف

هنگامی که از روبرو به ستون مهره ها نگاه می کنیم ستون مهره مستقیم و در امتداد یک خط عمودی صاف می باشد. هر گاه این خط صاف دچار خمیدگی گردد درنگاه ازروبرو دیگر ستون مهره بصورت یک امتداد مستقیم دیده نمی شود و به یک یا هر دو سمت دچار خمیدگی می شود که به این امر اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره می گوئیم. ایجاد اسکولیوز یک روند تدریجی دارد. اسکولیوز معمولاً درست قبل یا در خلال بلوغ مود توجه قرار می گیرد. زمانیکه جهش رشدی در فرد ایجاد شده است. بروز اسکولیوز در خانمها شایعتر از آقایان می باشد. در موارد کمی اسکولیوز در دوره نوزادی تشخیص داده می شود و لذا درمان زودتر شروع می گردد.

علل

• رشد و تکامل ناکامل یا ناصحیح مهره ها مثل تشکیل نیمی از مهره یا تغییر شکلهای غیر طبیعی مهره که در این موارد اغلب اسکولیوز در نوزادی ایجاد می شود.
• عدم یکسان بودن اندازه پاها سبب انحراف لگن به یک سمت و ایجاد اسکولیوز در ستون مهره می گردد.
• عفونتهای ستون مهره که سبب تخریب مهره ها شوند می توانند سبب اسکولیوز شوند.
• بدخیمی های استخوانی یا متاستاز به ستون مهره هم از علل تخریب مهره و به تبع آن ایجاد اسکولیوز است.
• در اغلب موارد اسکولیوز ( 80%) علت خاصی برای آن پیدا نمی شود که به این موارد «اسکولیوز ایدیوپاتیک» می گوئیم. در این موارد آنچه اغلب دیده می شود نا مساوی بودن قدرت عضلانی دوطرف ستون مهره است که سبب می شود ستون مهره به سمتی که قدرت عضلانی بیشتری دارد منحرف گردد و اسکولیوز ایجاد گردد.

علائم و نشا نه ها

• در شروع بیماری اغلب اسکولیوز درد ندارد و می تواند تشخیص آن مشکل باشد.
• قرار نداشتن شانه ها یا دو سمت لگن در یک سطح مثلاً یک شانه بالاتر از شانه دیگر باشد.
• وجود داشتن یک حالت برجستگی یا کوهان در یک سمت ستون مهره در قسمت پشت
• ضعف عضلات یک سمت ستون مهره که در معاینه بصورت تحلیل رفتن عضلات یک سمت ستون مهره خود را نشان می دهد.
• کمردرد مزمن
• افتادگی شانه ها
• خوابیدن روی یک سمت در هنگام دراز کشیدن به پشت در اثر چرخش به ک سمت ستون مهره.

تشخیص

• بررسی شرح حال که در بالا اشاره شد
• معاینه ستون مهره توسط پزشک برای بررسی انحناء آن که آیا اسکولیوز کمر وجود دارد یا اسکولیوز در ناحیه قفسه سینه وجود دارد.
• در معاینه پزشک از شما می خواهد تا به جلو خم شوید ( مثل حالت رکوع ) و وی در این حالت انحراف ستون مهره شما را به یک سمت بررسی می کند.
• انجام رادیوگرافی ستون مهره برای بررسی دقیقتر وجود یا عدم وجود اسکولیوز. در صورت وجود اسکولیوز پزشک از روی عکس رادیوگرافی می تواند میزان اسکولیوز و درجه آن را اندازه گیری کند
• پزشک همچنین لگن، اندازه پاها، نحوه قرارگیری پاها روی زمین، پوست ، قفسه سینه و کمر را معاینه خواهد نمود و بر اساس شرح حال، معاینه و رادیوگرافی تشخیص را مطرح خواهد کرد.

درمان

پزشک متخصص ارتوپد یا طب ورزش بر اساس سن شما، میزان رشد بدنی شما، درجه و الگوی اسکولیوز در شما و نوع و علت آن نحوه درمان را معین می کند اگر اسکولیوز ثانویه به عفونت یا تومور باشد در درجه اول درمان علت آن لازم است و سپس درمان اسکولیوز انجام می گیرد.
انواع روشهای درمانی عبارتند از :
1- تحت نظر گرفتن : چنانچه شما درحال رشد هستید ( مثل حوالی بلوغ ) یا درجه اسکولیوز شما کمتر از 25-20 درجه است پزشک شما را تحت نظر می گیرد چرا که اسکولیوز حوالی بلوغ می تواند به مرور اصلاح گردد و اسکولیوزهای کمتر از 25-20 درجه در صورت عدم پیشرفت و افزایش درجه می توانند بدون علامت باقی بمانند. در این موارد پزشک هر 6-4 ماه شما را معاینه می کند تا مبادا دچار پیشرفت میزان اسکولیوز شده باشید.
2- استفاده از Brace : پزشک می تواند چنانچه شما اسکولیوزی با میزان بین 40-25 درجه داشته باشید برای شما بریس را تجویز کند که معروفترین بریس مورد استفاده « بریس میلواکی » است. بریس سبب جلوگیری از پیشرفت بیشتر درجه انحراف ستون مهره می گردد و بروز علائم و عوارض را کاهش می دهد.
3- فیزیوتراپی : انجام ورزشهای خاص و فیزیوتراپی می تواند جلوی پیشرفت اسکولیوز را بگیرد اما آن را کاملاً درمان نمی کند. البته این امر مورد توافق همگان نیست و برخی متخصصین معتقدند فیزیوتراپی و ورزش های خاص می تواند اسکولیوز را درمان کند اما اغلب متخصصین معتقدند که ورزش تنها می تواند جلوی پیشرفت اسکولیوز را بگیرد.
4- جراحی : در مواردی که انحراف جانبی ستون مهره بیش از 40 درجه باشد اغلب نیاز به جراحی وجود دارد و پزشک آن را توصیه نمی کند.

پیشگیری

• در وضعیت مناسب بایستید و بنشینید و از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کند.
• با رعایت اصول مناسب اجسام را بلند کنید.
• با ورزش عضلات ستون مهره را تقویت کنند و انعطاف پذیری و قدرت مناسب را در ستون فقرات کسب کنید.
• از بلند کردن اجسامی که برای شما سنگین هستند پرهیز کنید حتی آنها که از کیفهای سامسونت سنگین استفاده می کنند این امر خصوصاً د محصلان در حوالی بلوغ لازم است مورد توجه قرار گیرد.
• لازم است بدنبال نشستن طولانی روی صندلی محیط کار یا پشت کامپیوتر هراز گاهی بلند شوید و برروی عضلات ستون مهره ورزشهای کششی را اعمال کنید.
• تناسب اندام خود را حفظ کنید و از چاقی و اضافه وزن بپرهیزید.
منبع: موسسه طب ورزش پارس
/خ